Jam maken kan heel makkelijk zijn. Helaas is het resultaat niet altijd even succesvol want niet al het fruit wordt even dik bij het koken. Of je jam dik genoeg is kan je testen met de schoteltjes test. Wat de schoteltjes test is en hoe je ervoor zorgt dat je jam dik genoeg wordt lees je in dit artikel.
Eerst checken; zit er veel of weinig pectine in je fruit?
Fruit heeft in haar cellen pectine, een soort gel. Deze fruitgel valt uit elkaar als je fruit snijdt en wast. Met suiker, zuur en koken bind je het fruit en voeg je meteen conserveermiddel (suiker) toe. Hoeveel suiker en zuur je moet toevoegen hangt af van het fruit wat je gebruikt. Niet elke fruitsoort heeft evenveel pectine. Daarom wordt jam van bijvoorbeeld aardbeien meestal dunner dan jam van abrikozen als je hier dezelfde hoeveel geleisuiker bij zou doen.
Veel pectine (dit fruit kan je toevoegen aan fruit met minder pectine om te binden): aalbessen, appel, bramen, citroen, kruisbessen, kweeperen, limoen, passiefruit, pruim en sinaasappel.
Gemiddelde pectine: abrikoos, bosbes, druiven, frambozen.
Weinig pectine (dit fruit heeft een extraatje nodig om goed te binden): aardbei, banaan, kers, kiwi, mango, meloen, peer, perzik, rabarber, vlierbes, vijg.
De juiste ingrediënten
Zodra je fruit snijdt en kookt valt het natuurlijke bindmiddel pectine uit elkaar en moet je het fruit helpen om te binden. Dit doe je met suiker, zuur en inkoken. Je kunt dit op verschillende manieren doen:
Puur natuur
Hiervoor gebruik je suiker plus zelfgemaakte pectine. Zelfgemaakte pectine krijg je door:
- pitten en schillen van appels en kweeperen in een (kaas)doekje mee te koken bij de jam;
- appelsap te maken of te gebruiken. Je hebt 150-300 ml per kilo fruit nodig (afhankelijk van hoeveel pectine in het fruit).
- pectinerijk fruit toe te voegen aan je jam.
Met een beetje hulp
Een veelgebruikte manier om jam te maken is met kant en klare hulpmiddelen. Hiervoor wordt meestal gebruikt:
- Geleisuiker: dit is suiker met pectine en citroenzuur erin. Er gaat best wat geleisuiker in je jam want de verhoudingen zijn 1:1. Voor 1 kg fruit gebruik je dus ca. 1 kg geleisuiker.
- Geleisuiker speciaal: dit is suiker met meer pectine en citroenzuur. Je hebt hierdoor behoorlijk wat minder suiker (ca. 500 gr voor 1250 gr fruit) nodig om jam te maken en je jam wordt door de extra citroenzuur iets frisser.
- Pectine poeder: dit wordt meestal gemaakt van appels en citroen(schillen) en kan je in poedervorm kopen bij biologische winkels en sommige supers. Je voegt de pectine eerst toe aan je jam en daarna de suiker.
Pureren en koken
Na het bepalen en afwegen van de juiste ingrediënten komt de volgende stap; het maken van de jam. Van Gilse (van de geleisuiker) geeft hiervoor diverse tips:
- Zorg dat je fruit goed is uitgelekt zodat er niet veel water achterblijft, water maakt je jam (te) dun.
- Pureer minimaal 50% van het fruit (meer kan natuurlijk ook).
- Voeg wat extra citroensap of een geraspte appel toe voor extra versteviging van je jam.
Je doet het (gepureerde) fruit met ingrediënten in een pan en brengt dit aan de kook. Als je geen pitjes in je jam wilt kan je deze zeven na het pureren. Nog een tip is om de jam in een zo plat mogelijke pan te koken. Hierdoor kan er veel vocht verdampen en dikt de jam mooi in. Hoe hoger je pan, hoe minder er verdampt.
Zodra je jam kookt (goed bubbelt, ook als je erin roert) gaat de officiële kooktijd van je jam in. Pectine en suiker gaan pas werken als ze goed worden verhit maar pectine ontbindt als je te lang kookt. Dus.. check goed in het recept wat je gebruikt hoe lang je moet koken.
Schoteltjestest
Na het koken van je jam is deze klaar maar hoe weet je nou of deze dik genoeg is? Want hij dikt nog verder in bij het afkoelen. Hiervoor is de schoteltjes test bedacht; je legt kort een schoteltje in de vriezer. Zodra je jam klaar is haal je het schoteltje tevoorschijn en doet hier 1 druppel warme jam op. Blijft de druppel erop en wiebelt hij wat? Dan is het goed. Drupt de jam meteen naar beneden? Dan is je jam te dun. Je kunt deze iets langer laten doorkoken en nog een keer testen. Je kunt ook wat extra citroenzuur toevoegen of geraspte appel en dit nog even meekoken.
Jam bewaren
Jam blijft alleen goed in steriele potjes zonder bacteriën. Je moet de jampotten die je gaat gebruiken dus desinfecteren. In dit artikel geef ik je tips hoe je dat makkelijk doet. Met een jamtrechter voorkom je druppels op de randen van je potjes waardoor je voorkomt dat er bacteriën in je potjes komen.
Let op! Suiker is een natuurlijk conserveermiddel en zorgt ervoor dat je jam kunt bewaren buiten de koelkast. De hoeveelheid suiker in jam bepaalt de bewaartijd buiten de koelkast. Jam met meer suiker dan fruit kan je bijna onbeperkt bewaren. Jam met meer fruit dan suiker (bijvoorbeeld met geleisuiker speciaal) is een half jaar houdbaar. Zet op je potje jam de houdbaarheidsdatum, zo voorkom je dat je heerlijke jam niet meer goed is als je hem te laat opent.
Met bovenstaand stappen en informatie maak je zelf de beste goed gelukte jam, geniet er lekker van!
